De Rol van Natuurlijke Bossen in Klimaatbeheersing: Bosaanleg Wereldwijd Onderschat
Natuurlijke, gevarieerde bossen kunnen wereldwijd een grotere rol spelen in het beheersen van klimaatverandering dan gedacht. Ze kunnen samen zo’n 226 gigaton koolstof opslaan – ruim 22 keer de jaarlijkse wereldwijde uitstoot van koolstof door verkeer en industrie. Dat opslaan doen ze in de vorm van levend hout en dood organisch materiaal. Voor twee derde is dat potentieel te behalen binnen bestaande bossen, door ze beter te beheren en ouder te laten worden. De rest is te realiseren door bossen met elkaar te verbinden in gebieden waar ze oorspronkelijk al voorkwamen. Dat schrijft een groot internationaal onderzoeksteam deze week in Nature .
In 2019 verscheen er al een studie in Science die vergelijkbare getallen meldde, maar daarop is met scepsis gereageerd: deze conclusies zouden aanzetten tot het aanplanten van uniforme, onnatuurlijke bossen in gebieden waar ze niet thuishoren, ze zouden aanzetten tot ‘greenwashing’ (misleidend, zogenaamd milieuvriendelijk gedrag door grote bedrijven die hun imago willen oppoetsen), en ze zouden de aandacht afleiden van het feit dat we wereldwijd met spoed het gebruik van fossiele brandstoffen moeten terugdringen.
Nieuwe studie benadrukt belang van natuurlijk, biodiverse bossen
De nieuwe studie in Nature is in die zin genuanceerder: die legt de nadruk op het belang van natuurlijke, biodiverse bossen op de plekken waar ze thuishoren, én benadrukt de noodzaak van het terugbrengen van de koolstofuitstoot.
„Daarnaast zijn de getallen nu nauwkeuriger, omdat deze studie als eerste is gebaseerd op twee soorten data”, vertelt Gert-Jan Nabuurs van Wageningen UR, een van de hoofdauteurs van het Nature -artikel. „Satellietbeelden die laten zien waar de huidige bossen liggen en hoe die eraan toe zijn, plus waarnemingen ter plekke, op 1,3 miljoen plaatsen over de hele wereld. Ook hebben we nu bestaande landbouwgebieden uitgesloten van de analyses. Het gaat dus niet zozeer om bosuitbreiding, maar bosherstel. Daarin zit heel veel winst.”
Bossen aanplanten op landbouwgrond is volgens Nabuurs minder kansrijk: in de praktijk is de trend juist andersom (bos wordt omgezet in landbouwgrond, zoals in Brazilië en Zuidoost-Azië), en nieuw aangeplante bossen bestaan vaak uit maar één soort. „Wij brengen wel nuance aan”, benadrukt Nabuurs. „We zijn niet tegen bomen planten. Er bestaan wereldwijd veel goede initiatieven. Maar je kunt niet de halve wereld vol zetten met bomen. Dat is niet realistisch, en het werkt greenwashing in de hand.”
Wereldwijd veel kansen voor bosherstel
Veel bestaande bossen verkeren niet in een optimale vorm, zo vervolgt de bosexpert, en daardoor leggen ze ook niet zoveel koolstof vast als wel zou kunnen. „Er zijn bijvoorbeeld veel bosbranden geweest, of schade door kevervraat”, vertelt hij. „Of ze zijn te uniform. Er liggen wereldwijd veel kansen voor herstel.”
Dat kun je bijvoorbeeld bereiken door een variatie aan nieuwe bomen aan te planten op de plekken waar bomen zijn weggevallen. „In een goed beheerd bos kun je ook best duurzaam hout oogsten”, merkt Nabuurs op. „Dat zal ook nodig zijn, als we meer willen gaan bouwen met hout als hernieuwbaar materiaal.”
Pleidooi voor gevarieerd bos
Variatie in boomsoorten en leeftijden is belangrijk, zo legt Nabuurs uit, juist omdat zo’n gevarieerd bos minder vatbaar is voor grote branden en plagen. In zo’n gevarieerd bos, waarin ook veel dood hout ligt, zijn beheer en oogst wel lastiger dan in een uniforme plantage. „Maar die kennis is er wel. Al is die dun gezaaid.”
226 gigaton CO2 opslaan in bos is mogelijk en helpt!
Zet die 226 gigaton eigenlijk zoden aan de dijk, als wij jaarlijks 10 procent van die hoeveelheid blijven uitstoten? „Ja”, vindt Nabuurs. „Als je het uitsmeert over een paar decennia, kun je er zo’n 30 procent van onze uitstoot mee compenseren. Dat is toch aanzienlijk.”
Is het ook realistisch? Ook hier is zijn antwoord ja. „Het kán absoluut. We moeten het alleen gaan dóén. En we moeten natuurlijk doorgaan met het terugbrengen van die emissies.”
Bron: NRC 16 november 2023
